Biodiversiteit: Het belang van Posidonia
Wist je dat Posidonia oceanica geen zeewier is maar een plant is?!
De Posidonia oceanica graslanden‚ tegenwoordig bijna verdwenen in de gebieden die getroffen zijn door de aanwezigheid van antropogene activiteit‚ is overvloedig aanwezig in het beschermde zeegebied van Capo Gallo - Isola delle Femmine en Ustica. Hier is de zeebodem bezet met uitgebreide oppervlakken die onderdak bieden aan een aanzienlijke hoeveelheid diersoorten en planten. Het beschermde zeegebied van Isola delle Femmine en Ustica biedt uitstekende voorwaarden en een ideale habitat voor de vestiging en ontwikkeling van deze zeer belangrijke plant‚ endemisch aan de Middellandse Zee.
Zeegrassen zijn veel complexere planten dan de algen waarmee ze vaak verward worden. Ze zijn ontstaan uit landplanten‚ ongeveer 100 miljoen jaar geleden en evolueerden met speciale aanpassingen om zich te ontwikkelen in de mariene omgeving.
Net als terrestrische planten heeft Posidonia oceanica ook echte wortels‚ stengels (de zogenaamde wortelstokken) en bladeren‚ gemiddeld iets meer dan een meter lang en ongeveer één centimeter dik. Deze planten worden daarom gekenmerkt door organen met gespecialiseerde weefsels voor de opname en het transport van water en voedingsstoffen‚ evenals voor de synthese en accumulatie van fotosynthetische producten.
De wortelstokken‚ die horizontaal (plagiotroop) of verticaal (orthotroop) kunnen groeien‚ ondergaan een proces van lignificatie dat ontleding in zelfs honderden jaren weet te voorkomen.
Tijdens onze duiken kunnen we zien dat deze planten groeien op zogenaamde "matten"‚ een terrasvormige formatie bestaande uit een reeks wortelstokken en sedimenten gevangen door de bladeren zelf‚ die aanzienlijke afmetingen kunnen bereiken. Op deze manier kunnen de Posidonia-weiden een omgeving koloniseren die moeilijk te gebruiken is door algen vanwege hun gebrek aan wortels.
Posidonia reproduceert seksueel‚ met de vorming van hermafrodiete bloemen en vruchten‚ en ook door seksuele ontwikkeling met een groei van stolonen. De vrucht‚ gewoonlijk "zeeolijf" genoemd‚ komt tussen maart en mei tot volle wasdom. Het maakt zich dan los van de plant en drijft door de aanwezigheid van olieachtige stoffen. Gedragen door de stromingen die deze zeeolijven voortbeweegt totdat deze rotten en daardoor hun zaden op de bodem leggen‚ waar deze vervolgens kunnen ontkiemen als ze geschikte omstandigheden vinden voor ontwikkeling.
De Posidonia grasvelden zijn van groot belang voor het evenwicht tussen de kusten en het mariene milieu en kunnen als een "bio-indicator" worden beschouwd: de aanwezigheid ervan duidt in feite een matige intensiteit van de stromingen‚ een opmerkelijke transparantie van de waterkolom en uitstekende biochemische omstandigheden aan van de wateren waarin het zich heeft gevestigd.
Tijdens het duiken in het beshermde zeegebied van Isola delle Femmine en Ustica kunnen we veel mooie groene velden Posidonia aanschouwen. Posidonia oceanica leeft tussen de 1 en 30 meter waterdiepte en verdraagt temperaturen tussen 10 en 28 graden Celsius. Het is een plant die constante zoutwaarden en sterke verlichting nodig heeft (beperkende factoren).
In het najaar‚ valt tijdens onze duiken op dat de plant zijn buitenste bladeren verliest‚ die bruin worden en fotosynthetisch inactief zijn. Eenmaal onthecht‚ spelen ze een belangrijke rol bij het beschermen van de kust tegen de golven‚ waardoor het fenomeen van erosie wordt verminderd: de bladeren die zijn afgescheurd door de winterstormen worden afgezet door de golven aan de kusten‚ waar ze zich opstapelen en structuren vormen die de naam dragen van "banquette".
Onder water wordt elk deel van de plant gekoloniseerd door planten- en dierenorganismen. Op de bladeren is het mogelijk om bruine en rode korstvormende of filamenteuze algen te observeren‚ samen met vele bryozoën en hydrozoans (slanke bevederde structuren). De organismen die vastgehecht leven aan het substraat van de Posidonia oceanica‚ bestaande uit bladeren en wortelstokken‚ zijn aangepast aan een lage lichtintensiteit. Ook organismen‚ die zich goed in de prairie weten te verplaatsen‚ zijn hier te vinden: hier zijn de stekelhuidigen zoals de zee-egel en de zeester het meest aanwezig. Onder de weekdieren‚ behoort ook de gebruikelijke en bijna exclusieve bewoner van de prairies‚ de Pinna nobilis‚ de grootste schelpdier in de Middellandse Zee. Helaas kom je vandaag de dag de Pinna nobilis niet vaak meer levend tegen tijdens het duiken‚ als gevolg van de verhoging van de zeetemperaturen.
De Posidonia grasvelden zijn ook een fundamentele nursery waar niet alleen vissoorten‚ maar ook weekdieren‚ schaaldieren en vele andere organismen bescherming voor voortplanting en groei vinden.
Merkwaardig genoeg is de Posidonia‚ naast de Middellandse Zee‚ uitsluitend te vinden langs de zuidelijke en westelijke kusten van het Australische continent. De Posidonia is een van de belangrijkste ecosystemen van de Middellandse Zee en is aangewezen als een "prioritaire habitat" die moet worden beschermd.
Alle PADI duikcursussen zijn gericht op het beschermen van deze ecosystemen. Van je PADI Open Water Diver duikcursus tot een meer geavanceerde duikcursus zoals de PADI Advanced Open Water Diver of PADI Deep Diver‚ in ons duikcentrum Evasioni Blu Diving‚ heb je de mogelijkheid om de wonderen van de Middellandse Zee‚ zoals de Posidonia grasvelden te aanschouwen in het beschermde zeegebied van Isola delle Femmine of Ustica. Het wordt natuurlijk allemaal nog interessanter als je ook de verschillende dier- en plantensoorten weet te identificeren de PADI AWARE -fish Identification of PADI Underwater Naturalist Diver specialty duikcursussen.
Wist je dat…?
• In het verleden werden de bladeren van de Posidonia gebruikt als een isolator bij de constructie van daken en in de farmacologie om ontstekingen en irritatie te behandelen.
• In 2OO6 werd een Posidonia-plant van ongeveer 8 km lengte ontdekt in de Balearen‚ waaraan een leeftijd van 1000 jaar werd toegeschreven. Deze plant bevond zich in een prairie die zich uitstrekt over een lengte van 70 vierkante km‚ van het gebied van Es Freus (Formentera) tot het strand van Las Salina (Ibiza).
Het belang van Posidonia:
• Dankzij de ontwikkeling van de bladeren kan er voor elke vierkante meter grasland tot 20 liter zuurstof per dag worden vrijgemaakt.
• Het produceert en exporteert biomassa‚ zowel in de aangrenzende ecosystemen als in de diepte.
• Het biedt beschutting en is een broedgebied voor veel vissen‚ schelpdieren‚ gastropoden en stekelhuidigen.
• Het consolideert de zeebodem onder de kust en helpt om het overmatige transport van dunne sedimenten uit de kuststromingen tegen te gaan.
• Het werkt als een barrière die de kracht van stromingen en golven dempt en daarmee kusterosie voorkomt.
